Data i miejsce urodzenia |
30 stycznia 1912 | ||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
1 lutego 1990 | ||||||||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||||||||||||||
Jadwiga Wajsówna, po mężu Grętkiewiczowa, a następnie Marcinkiewiczowa (ur. 30 stycznia 1912 w Pabianicach, zm. 1 lutego 1990 tamże) – polska lekkoatletka, medalistka olimpijska.
Urodziła się 30 stycznia 1912 w Pabianicach jako córka Artura i Pauliny Janowskiej. Jej rodzina wywodziła się z Westfalii. Treningi w Sokole Pabianice rozpoczęła w wieku 8 lat. W wieku kilkunastu lat zapisała się do sekcji młodych Stronnictwa Narodowego. W 1934 odniosła zwycięstwa w zawodach lekkoatletycznych w Brukseli i Londynie. W tym samym roku po raz pierwszy otrzymała wielką honorową nagrodę sportową. Trzykrotnie reprezentowała Polskę w tej konkurencji na igrzyskach olimpijskich, zawsze zajmując miejsce w ścisłej czołówce. W Los Angeles 1932 zdobyła brązowy medal wynikiem 38,74 m. Na następnych igrzyskach w Berlinie 1936 została srebrną medalistką z wynikiem 46,22 m – tym rezultatem poprawiła własny rekord Polski, który został pobity dopiero 20 lat później. Po igrzyskach po raz drugi została uhonorowana wielką honorową nagrodę sportową. Uzyskała także kwalifikację olimpijską w gimnastyce, jednak z powodu kolizji terminów zawodów z rzutem dyskiem nie wystąpiła w tej konkurencji . 7 stycznia 1938 w Pabianicach wyszła za mąż za automobilistę Franciszka Grętkiewicza. W styczniu 1939 wyprowadziła się do Łodzi. W maju tego samego roku złożyła ślubowanie przed igrzyskami olimpijskimi w Helsinkach.
Podczas wojny wyjechała z Warszawy. Utrzymywała kontakty z Marią Kwaśniewską i Eugeniuszem Lokajskim. W 1943 roku została aresztowana przez Gestapo i podczas przesłuchań straciła zęby. Podczas powstania warszawskiego kopała rowy i budowała umocnienia. Po kapitulacji przedostała się do Bochni gdzie pracowała w piekarni. Pod koniec wojny zamieszkała w Łodzi a następnie wróciła do Pabianic. Po zakończeniu wojny powróciła do uprawiania sportu. Została zawodniczką Dziewiarskiego Klubu Sportowego. W sierpniu 1946 w Oslo została brązową medalistką Mistrzostw Europy w Oslo (1946). Na tych samych zawodach zajęła 4. miejsce w pchnięciu kulą (11,50). Podczas Igrzysk olimpijskich w Londynie 1948 zajęła 4. miejsce (39,30 m). W 1949 została trenerką w Łódzkim Klubie Sportowym. Jednocześnie reprezentowała jego barwy do 1958 roku. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracowała w Pabianicach w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci i Kole Dzieci Specjalnej Troski oraz Polskim Komitecie Olimpijskim .
Zwyciężyła w rzucie dyskiem podczas IV Światowych Igrzysk Kobiet w 1934 w Londynie (43,795).
Zdobyła wiele tytułów mistrzyni Polski:
Sześć razy była wicemistrzynią Polski:
Jako pierwsza kobieta na świecie rzuciła dyskiem ponad 40 m. Ośmiokrotnie biła rekord świata w latach 1932–1934. Dziesięciokrotnie była rekordzistką Polski w rzucie dyskiem oraz trzy razy w pchnięciu kulą.
Rekordy życiowe:
Kilkakrotnie była klasyfikowana w pierwszej dziesiątce Plebiscytu Przeglądu Sportowego na najlepszych sportowców Polski: 3. miejsce w 1932, 2. miejsce w 1933 i 1934, 4. miejsce w 1936 i 3. miejsce 1948. Laureatka Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1934 i 1936). W 1936 otrzymała Honorowe obywatelstwo Pabianic . Na jej cześć została nazwana jedna z ulic w Pabianicach na osiedlu Bugaj.