Michigan

Ten artykuł dotyczy amerykańskiego stanu. Zobacz też: inne znaczenia.

Michigan

State of Michigan

stan
26. stan od 26 stycznia 1837
Pieczęć Flaga
Dewiza: Si quaeris peninsulam amoenam circumspice
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Lansing
Kod ISO 3166-2	US-MI
Gubernator	Gretchen Whitmer (D)
Powierzchnia	250 487 km²
Populacja (2020) • liczba ludności	10 077 331
• gęstość	68,7 os./km²
Strefa czasowa	UTC-05:00 UTC-04:00
Języki urzędowe	de iure brak de facto angielski
Położenie na mapie USA
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Michigan (wymowa:/ˈmɪʃɪɡən/^ⓘwymowa:/ˈmɪʃɪɡən/) – stan w północnej części Stanów Zjednoczonych, w regionie Midwest, w Krainie Wielkich Jezior, przy granicy kanadyjskiej.

Michigan leży na dwóch półwyspach – Lower Peninsula na południowym wschodzie i Upper Peninsula na północnym zachodzie, rozdzielonych cieśniną Mackinac. Lower Peninsula ma większą powierzchnię i gęstość zaludnienia, otoczony przez jeziora Michigan na zachodzie i Huron na wschodzie. Upper Peninsula, położony pomiędzy Jeziorem Górnym na północy a Michigan na południu, jest ważny ze względu na turystykę i zasoby naturalne.

Nazwa stanu pochodzi od nazwy jeziora Michigan, poprzez język francuski wywodzącej się od słowa misshikama („wielkie jezioro”) z języka odżibwe.

Geografia

W stanie obowiązują dwie strefy czasowe: w większości hrabstw UTC-05:00, a w 4 hrabstwach Upper Peninsula – UTC-06:00.

Granice stanu

Stan Michigan składa się z dwóch półwyspów położonych między 82°30′ a 90°30′W – „górnego” (Upper Peninsula) i „dolnego” (Lower Peninsula), oddzielonych cieśniną Mackinac. Na południu graniczy ze stanami Ohio i Indiana – część granic z tymi stanami to granice wodne. Zachodnia granica stanu to prawie całkowicie granice wodna na jeziorze Michigan ze stanami Illinois i Wisconsin. Dalej na północ przebiega granica lądowa części stanu Michigan położonej na półwyspie Upper Peninsula, wyznaczona częściowo przez rzeki Menominee i Montreal ze stanem Wisconsin. Dalej następuje granica wodna na Jeziorze Górnym, kolejno ze stanem Wisconsin, stanem Minnesota i kanadyjską prowincją Ontario. Od wyspy Isle Royale granica wodna między Michigan a Ontario przebiega prostoliniowo przez Jezioro Górne, a od Sault Ste. Marie skręca na południe, przebiegając przez jezioro Huron. W okolicach Detroit przebiega lądowa granica Michigan i Ontario, a następnie granica wodna Michigan i Ontario na jeziorze Erie.

Powierzchnia

Powierzchnia lądowa stanu wynosi 150 504 km², powierzchnia wodna tworzona przez położoną na terenie stanu część Wielkich Jezior 99,909 km², pozostała powierzchnia wodna 3380 km². Jedynym stanem amerykańskim o większej powierzchni wodnej jest Alaska. Z powierzchnią całkowitą wynoszącą 253 793 km², Michigan jest największym stanem amerykańskim na wschód od Missisipi (uwzględniając powierzchnię wodną) i 10. ze wszystkich stanów pod względem całkowitej powierzchni.

Ukształtowanie fizyczne

Półwysep Upper Peninsula jest silnie zalesiony, a na zachodzie dość górzysty. Góry Porcupine, najstarsze góry Ameryki Północnej, osiągają wysokość niemal 670 m (2000 stóp) n.p.m. i formują dział wodny między ciekami uchodzącymi do Jeziora Górnego a ciekami uchodzącymi do jeziora Michigan. Znajduje się tu najwyższy punkt stanu, Mount Arvon, o wysokości 602 m. W 2010 roku na półwyspie mieszkało 311 361 mieszkańców.

Lower Peninsula rozciąga się z północy na południe przez 446 km i ze wschodu na zachód przez 314 km, a zajmuje prawie 2/3 powierzchni lądowej stanu.

Orientacja geograficzna półwyspów stanu Michigan sprawia, że odległość między jego najbardziej oddalonymi punktami jest duża: Ironwood na zachodzie Upper Peninsula leży 1015 km od Lambertville na południowo-wschodnim krańcu Lower Peninsula. Geograficzna izolacja Upper Peninsula od demograficznych i politycznych ośrodków stanu czyni go odrębnym gospodarczo i kulturowo – na górnym półwyspie istnieją nawet aspiracje utworzenia nowego stanu o nazwie „Superior”.

Wody

W granicach stanu leży część czterech spośród Wielkich Jezior Amerykańskich – Michigan, Górnego, Huron i Erie, a także należące do tego samego systemu jezioro St. Clair. Michigan posiada najdłuższą śródlądową linię brzegową spośród wszystkich stanów amerykańskich i najdłuższą po Alasce całkowitą linię brzegową (włączając wyspy). Najbardziej oddalony od Wielkich Jezior punkt na terenie stanu jest od nich oddalony o 137 km, najbardziej oddalony od naturalnych źródeł wody punkt stanu jest od nich oddalony o 10 km^{[potrzebny przypis]}. Na obu półwyspach stanu znajduje się wiele jezior i mokradeł, a wybrzeże jest bardzo rozczłonkowane – główne zatoki półwyspu Upper Peninsula to Keweenaw, Whitefish, Big Bay De Noc i Little Bay De Noc, a Lower Peninsula – Grand Traverse, Little Traverse, Thunder i Saginaw.

Największą rzeką stanu jest Grand River o długości 406 km, jednak rzeki zlokalizowane na terenie stanu są na ogół małe, krótkie i nie niosą dużo wody. Niewiele spośród nich to rzeki żeglowne.

Ochrona przyrody

Na terenie stanu znajduje się park narodowy Isle Royale. Inne chronione strefy przyrody na terenie stanu to: Keweenaw National Historical Park, Pictured Rocks National Lakeshore, Sleeping Bear Dunes National Lakeshore i Father Marquette National Memorial. Przez Michigan przechodzi także The North Country National Scenic Trail.

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Lista hrabstw w stanie Michigan.

Stan podzielony jest na 83 hrabstwa. Podział w niewielkim stopniu uwzględnia ukształtowanie powierzchni.

Miejscowości

Detroit

Grand Rapids

Warren

Sterling Heights

Ann Arbor

Lansing

Dearborn

Największe miasta w stanie Michigan, powyżej 100 000 mieszkańców (2022)

Na terenie stanu Michigan znajdują się 533 miasta (city) i wsie (village), w tym 7 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 91 powyżej 10 000 mieszkańców, a 352 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.).

W 2018 roku obszar metropolitalny Detroit liczył 5,7 mln mieszkańców^{[potrzebny przypis]}. Aglomeracja Detroit–Ann Arbor–Flint–Windsor na pograniczu Stanów Zjednoczonych i Kanady jest największym regionem metropolitalnym świata położonym w więcej niż jednym kraju^{[potrzebny przypis]}.

Lista miast zamieszkanych przez 10 000 lub więcej osób (2022 r.):

Demografia

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Michigan liczy 10 077 331 mieszkańców, co oznacza wzrost o 193 691 (2,0%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,7% populacji, 21,5% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,7% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,7% ludności stanu stanowią kobiety.

Język

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są:

• język angielski – 91,11%,
• język hiszpański – 2,93%,
• język arabski – 1,04%.

Grupy etniczne i pochodzenie

Według danych z 2019 roku, 78,2% mieszkańców stanowiła ludność biała (74,7% nie licząc Latynosów), 13,7% to ludność czarna lub Afroamerykanie, 3,3% to Azjaci, 3,0% miało pochodzenie mieszane, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki i 0,02% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 5,3% ludności stanu.

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (18,0%), irlandzkiego (10,0%), angielskiego (8,6%), polskiego (8,0%), francuskiego lub francusko–kanadyjskiego (5,2%) i amerykańskiego (5,1%). Obecne są także duże grupy osób pochodzenia włoskiego (419,6 tys.), holenderskiego (410,6 tys.), meksykańskiego (366,4 tys.), szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (278,8 tys.), arabskiego (221,6 tys.), europejskiego (214 tys.), szwedzkiego (121,7 tys.) i hinduskiego (116,6 tys.).

Religia

Dane z 2014 r.:

• protestanci – 51%:
  • baptyści – 13%,
  • bezdenominacyjni – 7%,
  • luteranie – 7%,
  • pozostali – 24% (gł. kalwini, metodyści, zielonoświątkowcy i uświęceniowcy),
• brak religii – 24% (w tym: 3% agnostycy i 3% ateiści),
• katolicy – 18%,
• muzułmanie – 1,2%,
• pozostałe religie – 6% (w tym: mormoni, prawosławni, żydzi, świadkowie Jehowy, scjentyści, hinduiści, buddyści, Kościół Jedności, unitarianie uniwersaliści, irwingianie i bahaiści).

Około 70% populacji identyfikuje się z chrześcijaństwem, a największą grupą wśród nich są ewangelikalni protestanci (25%).

Według The ARDA w 2010 roku pod względem członkostwa do największych denominacji należały: Kościół katolicki (1 717 tys. członków), Zjednoczony Kościół Metodystyczny (228,5 tys.), Kościół Luterański Synodu Missouri (219,6 tys.), Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce (120,6 tys.) i Narodowa Konwencja Baptystyczna USA (115,2 tys.). Lokalne bezdenominacyjne zbory ewangelikalne zrzeszały 422,9 tys. członków.

Islam został wprowadzony w XX wieku, przez imigrantów z Bliskiego Wschodu. W 2010 roku stan posiada ósmą co do wielkości populację muzułmańską w Stanach Zjednoczonych, liczącą ponad 120 tys. wyznawców. Największa koncentracja wyznawców islamu występuje w hrabstwie Wayne, w Detroit.

Gospodarka

Produkt krajowy brutto Michigan w 2015 roku osiągnął wartość 419,045 mld USD, co uplasowało stan na 13. miejscu w Stanach Zjednoczonych. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 1,8% i był nieznacznie powyżej przeciętnej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%). W przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2016 roku wyniósł on 44 372 USD co uplasowało stan na 36. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577 USD).

Michigan jest największym w Stanach Zjednoczonych regionem produkcji samochodów. Na terenie stanu swoje siedziby mają Ford Motor Company (Dearborn), General Motors Corporation (Detroit) i Chrysler LLC Corporation (Auburn Hills).

Przypisy