Obecnie Rytwiany to temat, który nadal budzi zainteresowanie społeczeństwa. Niezależnie od tego, czy ze względu na swoją aktualność dzisiaj, czy wpływ na historię, Rytwiany stał się punktem odniesienia dla zrozumienia różnych aspektów codziennego życia. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne wymiary Rytwiany, od jego początków po wpływ na współczesne społeczeństwo. Dzięki głębokiej i szczegółowej analizie odkryjemy, jak Rytwiany ukształtował sposób, w jaki współdziałamy z otaczającym nas światem i jaka jest jego rola w kształtowaniu naszej przyszłości.
Poniżej w tabeli 1 integralne części wsi Rytwiany (0805755) z aktualnie przypisanym im numerem SIMC (zgodnym z Systemem Identyfikatorów i Nazw Miejscowości) z katalogu TERYT (Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju).
W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Rytwian zawarty w tabeli 2.
Tabela 2. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych
Nazwa wsi – miasta
Nazwy części wsi – miasta
Nazwy obiektów fizjograficznych – charakter obiektu
I. Gromada RYTWIANY
Rytwiany
Glinki
Golejów
Klasztor
Kopaliny
Krutyczki
Na Szosie
Niwy
Pałac
Piaski
Pod Cegielnią
Pod Pałacem
Podborze
Podkłodzie
Poręby
Rytwiany-Folwark
Rytwiany-Kolonia
Skrzypiec
Stawki
Wiśniówka
Wycinek
Zarzecze
Barani Kąt – pole
Borek – las
Chłopski Las – las
Czarna – rzeka
Hajdugi – pole
Kopaliny – pole, łąka
Krutyczki – pole
Las Klasztorny – las
Lotnisko – pole
Moczydle – pole, łąka
Na Zamku – pole
Niwy – pole
Piaski – pole
Pluskawa – las, łąka
Pniaki – pole
Pod Cegielnią – pole, łąki
Pod Kolejką – łąki
Podborze – pole, las
Podkłodzie – pole
Poręby – łąki
Rzemiakiew – pole
Skrzypiec – las
Stawki – pole, łąka
Stawy – stawy
Tatary – pole
Torfowe Doły – jezioro
Wzory – pole
Zarzecze – pole
Zugaje – pole
Zwierzyniec – pole, nieużytki
Historia
Rytwiany mają bogatą historię, ściśle związaną z historią pobliskiego miasta Staszowa. Okolice Rytwian zamieszkane były przez ludzi od neolitu, czego świadectwem są znalezione na tym terenie kamienne siekierki.
Biskup krakowski Wojciech Jastrzębiec zlecił wybudowanie w Rytwianach zamku obronnego w stylu gotyckim. Zamek wzniesiono w rozlewiskach rzeki Czarnej w latach 1420–1436. Służył on kolejnym właścicielom wsi i w pierwszej połowie XIX wieku nadal był użytkowany, pomimo częściowej ruiny. W 1629 roku właścicielem wsi w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego był Jan Magnus Tęczyński. Warownię, zniszczoną w 1657 roku przez wojska księcia siedmiogrodzkiegoRakoczego, częściowo odbudowano, a w 1859 roku rozebrali ją Potoccy na materiał budowlany. Po zamku pozostał już tylko fragment (narożnik) jednej z baszt, wysoki na trzy piętra.
Za czasów Tęczyńskich Rytwiany stały się prawdziwym dworem magnackim i przeżywały najświetniejszy okres w swojej historii. W 1621 roku Jan Tęczyński sprowadził do Rytwian zakon kamedułów, któremu ufundował także klasztor i kościół. Wieś położona w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego wraz z folwarkiem wchodziła w 1662 roku w skład majętności rytwiańskiej Łukasza Opalińskiego. W 1819 roku przeniesiono ich do Warszawy, a kościół klasztorny służy nielicznym okolicznym mieszkańcom jako kościół parafialny.
Na przełomie XIX i XX wieku rodzina Radziwiłłów wybudowała we wsi własną rezydencję. W 2005 roku pałacyk, będący własnością Elektrowni Połaniec został wyremontowany i przeznaczony na hotel.
12 sierpnia 1893 roku w Rytwianach urodził się pułkownik dyplomowany piechoty Andrzej Liebich.
Ze względu na wyjątkowy urok okolicy klasztoru pokamedulskiego, nakręcono tam w 1973 roku IV i X odcinek serialu historycznego Czarne chmury. 28 września 2013 r. w refektarzu otwarto muzeum tego filmu. Zgromadzono w nim eksponaty wykorzystywane przy kręceniu serialu. W ogrodach przyklasztornych posadzono aleję osób związanych z filmem. Składają się na nią 22 drzewa podpisane imieniem i nazwiskiem danej osoby.
Zabytki
Ruiny gotyckiego zamku obronnego (1425) – pozostał z niego fragment ceglanego narożnego muru
↑Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 47–48, 77–96.
↑Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629, w:Przegląd Nauk Historycznych 2012, r. XI, Nr 2, s. 51.
↑Jacek Pielas, Podział latyfundium Łukasza Opalińskiego, marszałka nadwornego koronnego z lat 1668-1670, w: Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 159.
Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.brak strony w książce
Jan Naumiuk: Początki władzy ludowej na Kielecczyźnie. Lublin: 1969.