W dzisiejszym świecie Wikimedia Foundation stał się istotnym i interesującym tematem dla wielu osób. Niezależnie od tego, czy chodzi o wpływ na społeczeństwo, znaczenie w historii czy wpływ na kulturę popularną, Wikimedia Foundation przykuł uwagę wielu ludzi na całym świecie. W tym artykule zbadamy różne aspekty Wikimedia Foundation, analizując jego znaczenie, ewolucję w czasie i rolę w różnych kontekstach. Poprzez kompleksowe i multidyscyplinarne podejście postaramy się rzucić światło na ten intrygujący i znaczący temat, oferując naszym czytelnikom głębsze i bardziej wszechstronne spojrzenie na Wikimedia Foundation.
W 2021 fundacja zatrudniała ponad 500 pracowników i osiągnęła przychody rzędu 100 milionów USD. Pełniącą obowiązki przewodniczącej rady powierniczej (organu zarządczo-nadzorczego) jest Nataliia Tymkiv. Od stycznia 2022 dyrektorką generalną jest Maryana Iskander(inne języki).
Historia
20 czerwca 2003 Jimmy Wales ogłosił decyzję o założeniu fundacji utrzymującej Nupedię i Wikipedię. Siedzibą fundacji został St. Petersburg na Florydzie. Nazwa „Wikimedia” została zaproponowana przez Sheldona Ramptona na anglojęzycznej liście dyskusyjnej Wikipedii w marcu 2003. Nieco później Daniel Mayer zarejestrował domeny wikimedia.org i wikimediafoundation.org. Wraz z ogłoszeniem powstania Wikimedia Foundation, Jimmy Wales oznajmił przekazanie prawa własności do domen Wikipedii, Wikisłownika i Nupedii na rzecz Wikimedia Foundation. Również prawa autorskie do wszystkich materiałów związanych z tymi projektami, które zostały stworzone przez pracowników Bomisu lub samego Walesa, stały się własnością Wikimedia Foundation. Sprzęt komputerowy, na którym działają projekty Wikimedia, został przekazany Wikimedia Foundation.
25 września 2007 rada powiernicza postanowiła, że nową siedzibą fundacji będzie San Francisco. Decyzję tę uzasadniono usytuowaniem podobnych organizacji, potencjalnych partnerów, wyspecjalizowanym rynkiem pracy oraz lepszą i tańszą komunikacją międzynarodową (szczególnie z rozwijającymi się krajami azjatyckimi).
Działalność
Statut fundacji określa, że celem jest gromadzenie i rozwijanie zasobów edukacyjnych, a także ich efektywne rozpowszechnianie na całym świecie. Misją organizacji jest utrzymywanie otwartych serwisów internetowych typu wiki, dostępnych bezpłatnie.
Fundacja utrzymuje się z darowizn zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, oraz z licencjonowania prawa do użycia nazw i logo projektów na produktach i w ramach usług komercyjnych.
Projekty i inicjatywy
Oprócz Wikipedii, fundacja prowadzi działalność innych wiki, które opierają się na modelu darmowej treści, a ich głównym celem jest rozpowszechnianie wiedzy. Są to:
Wikimedia Foundation współpracuje z kilkudziesięcioma organizacjami należącymi do ruchu Wikimedia. Nie są to oddziały WMF przez nią zarządzane, lecz partnerzy, którzy zawarli umowy określające zasady współpracy między nimi a Wikimedia Foundation. Model partnerski WMF przewiduje cztery typy organizacji partnerskich:
chaptery – osoby prawne typu non-profit reprezentujące ruch Wikimedia i współdziałające w celach określonych globalnie, prowadzące działalność skupioną na określonym terytorium. Ich nazwa składa się z członu „Wikimedia” oraz nazwy geograficznej (narodowej lub węższej). Mogą one używać znaków towarowych należących do Wikimedia Foundation i uczestniczą w zbiórce funduszy prowadzonej przez WMF. W marcu 2016 było 41 chapterów, w tym Wikimedia Polska,
organizacje tematyczne – osoby prawne typu non-profit reprezentujące ruch Wikimedia; ich działalność dotyczy określonego tematu, który niekoniecznie związany jest z obszarem geograficznym. Mają takie same prawa do wykorzystywania znaków towarowych WMF i uczestnictwa w zbiórce funduszy co chaptery. W marcu 2016 była jedna organizacja tematyczna;
grupy użytkowników – grupy wolontariuszy z wyznaczonymi osobami kontaktowymi, pracujące nad wspólnymi projektami. Podstawową ich cechą jest łatwość zakładania i prowadzenia. Mają ograniczone prawo użycia znaków towarowych WMF, nie muszą być wyposażone w osobowość prawną. W marcu 2016 było 55 grup użytkowników,
partnerzy ruchu – organizacje podzielające wartości wyznawane przez uczestników ruchu Wikimedia, aktywnie wspierające działalność ruchu, mające ograniczone użycia znaków towarowych WMF. W marcu 2016 trwały prace nad utworzeniem tej kategorii partnerów Wikimedia Foundation.
Zarządzanie
Na czele Fundacji stoi Rada Powiernicza. W jej skład wchodzi dziesięć osób: fundator (Jimmy Wales), dwóch członków wybranych przez chaptery i organizacje tematyczne, trzech nominowanych przez społeczność Wikimedia w drodze głosowania (wśród nich prof. Dariusz Jemielniak) oraz czterech dokooptowanych przez Radę ze względu na kompetencje. Od czerwca 2021 p.o. przewodniczącej Rady jest Nataliia Tymkiv.
Funkcjonuje także kilka gremiów doradczych podległych Radzie Powierniczej, m.in. Funds Dissemination Committee (opiniuje plany budżetowe), Affiliations Committee (rekomenduje przyjęcie organizacji do grona partnerów WMF) i Advisory Board (grono ekspertów wspomagających członków Rady Powierniczej).
Pracownicy
Pierwszym pracownikiem Wikimedia Foundation był Brion Vibber, deweloper oprogramowania MediaWiki. Został zatrudniony pod koniec 2004. W połowie 2005 w Wikimedia Foundation pracowało siedem osób (m.in. prawnik, rzecznik prasowy i trzy osoby w dziale technicznym). W roku budżetowym 2009–2010 było 50 pracowników, w następnym – 78, w 2011–2012 planowano zatrudniać ok. 120 osób, a do 2013 – ponad 170 osób. W 2015–2016 liczba pracowników wynosiła ok. 270–280.
Od czerwca 2006 stanowiska szefa działu prawnego i dyrektora wykonawczego (Executive Director) piastował Brad Patrick. Jego następcą od lipca 2007 był Mike Godwin. W grudniu tego samego roku dyrektorką wykonawczą została Sue Gardner.
Gardner pełniła to stanowisko przez siedem lat, do maja 2014. Wtedy to zastąpiła ją Lila Tretikov. Tretikov zrezygnowała z pracy w lutym 2016. Jej odejście było spowodowane krytyką jej planów zgłaszaną przez społeczność wikipedystów.
Od czerwca 2016 dyrektorką wykonawczą i generalną (Executive Director and Chief Executive Officer) została Katherine Maher. Jej priorytetami było ustalenie nowej strategii ruchu społecznego Wikimedia i intensyfikacja działań ruchu w krajach rozwijających się. Maher odeszła z pracy w kwietniu 2021. Od stycznia 2022 funkcję CEO pełni Maryana Iskander(inne języki).
Budżet
Budżet Wikimedia Foundation w latach 2003–2015 (rok budżetowy trwa od 1 lipca do 30 czerwca)
Rok budżetowy
Dochody
Wydatki
Aktywa netto
Wartość (w USD)
Zmiana roczna (w proc.)
Wydatki (w USD)
Zmiana roczna (w proc.)
Aktywa netto (w USD)
Zmiana roczna (w proc.)
2003–2004
80 129
nd.
23 463
nd.
56 666
nd.
2004–2005
379 088
373,1
177 670
657,2
268 084
373,1
2005–2006
1 508 039
297,8
791 907
345,7
1 004 216
274,6
2006–2007
2 734 909
81,4
2 077 843
162,4
1 658 282
65,1
2007–2008
5 032 981
84,0
3 540 724
70,4
5 178 168
212,3
2008–2009
8 658 006
72,0
5 617 236
58,6
8 231 767
59,0
2009–2010
17 979 312
107,7
10 266 793
82,8
14 542 731
76,7
2010–2011
24 785 092
37,8
17 889 794
74,2
24 192 144
66,3
2011–2012
38 479 665
55,2
29 260 652
63,6
34 929 058
44,4
2012–2013
48 635 408
26,4
35 704 796
22,0
45 189 124
29,4
2013–2014
52 465 287
8,6
45 900 745
28,6
53 475 021
18,3
2014–2015
75 797 223
44,5
52 596 782
14,6
77 820 298
45,5
W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony.Więcej informacji